واکاوی علت ناکارآمدی شوراها/ از ناآگاهی تا رانت‌بازی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، از گرگان، اولین دوره انتخابات شوراهای شهر سال 1378 در کشور برگزار شد تا بر اساس آن شهر و روستا با هدف پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی‏، اقتصادی‏، عمرانی‏، بهداشتی‏، فرهنگی‏، آموزشی و سایر امور رفاهی شکل بگیرد اما به باور کارشناسان این مهم در سه دهه گذشته نه تنها اجرایی نشده بلکه به پائین ترین حالت ممکن تنزل یافته است.

برخی متخصصین معتقدند که انتخاب افراد برای ورود به شورا به جای شاخص‌هایی چون توانمندی و تخصص بر مولفه‌هایی مانند قومیت و جناح‌های سیاسی شده است، روندی که افراد را دچار خطا و اشتباه می‌کند و حاصلی جز عدم توسعه متوازن و تقسیم ناعادلانه فرصت نخواهد بود.

مهران کاظم نژاد عضو شورای اسلامی شهر گرگان در این رابطه به خبرنگار تسنیم می‌گوید: اعضای شورا به عنوان نماینده مردم در پارلمان محلی حضور می یابند و با توجه به اینکه در شهر گرگان قومیت ها حاکم است برخی از این طریق و عده ای نیز با حمایت گروه های سیاسی به شورا راه می‌یابند درحالیکه شورا هرچه قوی‌تر و اعضای آن مستقل‌تر باشند در تصمیم گیری راحت‌تر خواهند بود. 

وی با بیان اینکه این مشکل در شوراهای کل کشور وجود دارد، ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد این روش به نوعی نقطه مشکل یا چالش باشد چراکه با این روش افراد شایسته انتخاب نخواهند شد. این موارد نقش شورا را کمرنگ کرده است و در دراز مدت باعث عدم اعتماد شهروندان به مجموعه شوراها می‌شود. 

کاظم نژاد، متخصص با سابقه مدیریتی را یکی از شاخص‌های انتخاب اعضای شورا می‌داند و می‌افزاید: در دوره‌های اول شورا افراد بسیار قوی و کاربلد به عنوان عضو شورا بر این کرسی تکیه می‌زدند بنابراین در دوره‌های پیش روی شورا نیز باید از افراد قوی و متخصص دارای سابقه مدیریت ا هدف توسعه شهر در شورا استفاده شود.

ناصر گرزین، عضو سابق شورای اسلامی شهر گرگان نیز با بیان اینکه جایگاه شوراها روز به روز تنزل یافته است، می‌گوید: اصل ایجاد شوراها اقدام درستی بوده چون مشورت کمک می‌کند تا انسان‌ها کار را به بهترین نحو انجام دهند اما متاسفانه با توجه به فقدان زیرساخت های فکری و فرهنگی روز به روز جایگاه شوراها تنزل می‌یابد و آن بازدهی را ندارد.

وی ادامه می‌دهد: به نظرم شوراها در دوره‌های اخیر بسیار ضعیف شدند و آن قابلیت، مسئولیت و رسالتی که جزو کارشان است را به درستی انجام نمی‌دهند و در بسیاری مواقع به جای اینکه به توسعه شهر کمک کنند و خدمات بهتری دهند در خیلی مواقع عکس این موارد هم اتفاق می‌افتد و به نوعی شوراها مانع توسعه شهر می‌شوند. به نظر می‌رسد باید تجدید نظری در بحث قوانین شوراها اتفاق بیفتد تا شوراها کمک به توسعه شهر کنند.

گرزین معتقد است: در حال حاضر شوراها از حوزه وظایف خودشان خارج شده و آن چیزی که باید را مانند سیاست گذاری و استراتژی توسعه شهر انجام نمی‌دهند که این روز به روز جایگاه شوراها را ضعیف‌تر می‌کند. 

دخالت مسئولان استانی 

سیدمحمد قدس مفیدی، عضو سابق شورای اسلامی شهر گرگان در این باره می‌گوید: علت ضعف و نداشتن کارکرد مناسب شوراهای اسلامی در شهرها، دخالت زیاد مسئولان استان است؛ در دوره‌ای که خودم در شورا حضور داشتم، دخالت و تأثیرگذاری نهادهای بیرونی را بر تصمیمات اعضای شورا به صورت ملموس مشاهده کرده‌ام.

وی با انتقاد از تعداد رد صلاحیت‌ برخی افراد متخصص و کاربلد در دوره‌های مختلف شورا، می‌گوید: دایره افراد مدیر و توانمند با این روش محدودتر شده است و به این ترتیب فرصت برای افرادی که از تخصص و آگاهی کمی در حوزه مدیریت شهری برخوردار هستند برای ورود به شورا فراهم شده است.

گذشته از آنچه محمد قدس مفیدی دخالت حاکمیت و محدودیت افراد اصلاح در رد صلاحیت‌ها می‌داند، یک کارشناس حوزه شهری معتقد است، فقدان تهیه چارتی با عنوان نیاز افراد متخصص برای تکیه بر کرسی شورا از دیگر دلایل افول عملکرد شوراها در این سال‌ها به شمار می‌رود.

رضا تمسکنی کارشناس حوزه شهری و مدرس دانشگاه می‌گوید: افرادی که برای شورا انتخاب می‌شوند بهتر است تجربه و تخصص لازم در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، عمران و اقتصاد داشته باشند تا از تخصص خود برای توسعه شهر استفاده کنند درحالیکه با گذشت شش دوره از انتخابات، هنوز برای افرادی که به شورا می‌آیند چارتی با عنوان متخصص در یک حوزه تعیین نشده است.

تمسکنی با تاکید بر اینکه ورود افراد غیرمتخصص به شورا به جز آسیب به شهر ثمری نخواهد داشت، می‌افزاید: هرچند که این افراد غیرمتخصص محبوب مردم شهر باشند، باز هم به دلیل نداشتن تخصص، در توسعه شهر موفق نخواهند بود. ضمن اینکه نبود تخصص کافی گاهی منجر به اختلاف نظر اعضای شورا با شهردار می‌شود.

وی تاکید می‌کند: اعضای شورا باید یاد بگیرند که به خِرد جمعی احترام بگذارند و در نهایت آنچه را که نظر اکثریت است، بپذیرند؛ موضوعی که گاهی در شورا کم‌رنگ می‌شود همچنین در کنار تخصص، مطالعات بر طرح‌هایی از جمله جامع شهری و گردشگری برای اعضای شورا ضروری است با این حال تاکنون در هیچ دوره‌ای مشاهده نشده است که اعضا با مطالعات در این حوزه‌ها نسبت به مسائل اشرافیت کافی داشته باشند.

برخورداری از تخصص و تجربه مدیریتی موضوعی است که عبدالرضا چراغعلی مدیرکل اسبق دفتر امور شهری و شوراهای اسلامی استانداری گلستان هم به آن تاکید دارد و می‌گوید: در سال‌های اول افرادی که به عنوان عضو شورا بر این کرسی تکیه زدند افراد دارای تخصص و سابقه مدیریتی بودم اما رفته رفته متاسفانه این تخصص از بین اعضای شورا از بین رفت؛ به عبارتی افراد غیر متخصص بر روی کار آمدند که همین باعث انحلال شوراها در برخی شهرها و تخلف عبور از قانون شد.

وی با بیان اینکه از دوره سوم اغلب این مشکل آغاز شد، می‌افزاید: به نظرم این مشکل کاملاً با کیفیت افرادی که به عنوان نمایندگان مردم در شورای انتخاب می‌شدند رابطه مستقیم داشت؛ یعنی هرچه توانایی، قابلیت و ماموریت این افراد اجتماعی، قوی‌تر و پررنگ‌تر بود تخلفات به مراتب کمتر مشاهده شد.

چراغعلی با اشاره به این مطلب که در خصوص انتخاب اعضای شوراها به بیراهه رفته‌ایم، ادامه می‌دهد: یعنی در ورود افراد به شورا را به قدری سهل گرفته‌ایم به این ترتیب هر کسی به خودش جرات می‌دهد تا برای شوراها ثبت نام کند در حالی که به نظر می‌رسد افرادی که قرار است بر این کرسی تکیه بزنند باید دارای یک تجربه تخصصی و سابقه مدیریتی باشند.

به گفته وی، با این شوراها امکان مدیریت یکپارچه شهری وجود ندارد؛ شوراها باید وظایف تمامی دستگاه‌های اجرایی را بشناسند در حالی که الان افرادی که به عنوان عضو شورا وارد می‌شوند دارای این شناخت و آگاهی نیستند. به عبارتی ناتوانی برخی از اعضای شورا در کل کشور باعث شد که مدیریت یکپارچه شهری تحقق پیدا نکند.

وی متذکر می شود: به نظر می‌رسد وزارت کشور باید سخت‌گیری بیشتری در انتخاب اعضای شورا کند از آن مهم‌تر اینکه مردم باید پرسشگر و مطالبه‌گر باشند و راجع به حقوق خود از شهرداری شورا سوال بپرسند.

به رغم تاکید کارشناسان و اعضای قدیم و جدید شورای اسلامی شهر گرگان به برخورداری اعضای شورا از توان مدیریتی و تخصص لازم در حوزه شهری، سید محسن حسینی مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای اسلامی استانداری گلستان معتقد است: لزوما افرادی که بر کرسی شورا تکیه بزنند نباید دارای تخصص و تجربه مدیریتی در این حوزه باشند.

او اقدامات شورا در سه دهه گذشته را مناسب ارزیابی کرده و ورود شوراها را باعث ثبات مدیریتی در شهرداری و انتخاب فردی اصلح به عنوان شهردار در سنوات گذشته می‌داند، می‌گوید: اقدامی که شوراها باید به آن ورود کند، بررسی نیازها و نارسایی‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی در شهر است.

حسینی تهیه طرح و پیشنهادهای اصلاحی را وظیفه شورا می داند و می‌افزاید: متاسفانه در این زمینه خیلی از شوراها توفیقی نداشتند که معنای آن این است اعضای شورا باید جایگاه اصلی خودشان را پیدا کنند؛ این اعضای شورا هستند که باید سهم شهر را از برنامه هفتم توسعه مشخص کنند.

وی معتقد است: یکی از دلایلی که این اتفاق تاکنون نیفتاده این است که برخی از اعضای شورا خودشان را در اندازه عضو شورا نمی‌دانند و خودشان را به نوعی باور نداشته و از جایگاهی که دارند، مطلع نیستند و در برخی مواقع اعضای شورا قصد پیگیری مطالبات مردم را دارند، اما راه آن را بلد نیستند. 

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای اسلامی استانداری گلستان به تعیین برنامه‌ای 20 ساله و تعهد اعضای دوره‌های مختلف شورا برای دستیابی به این اهداف بلند مدت تاکید می‌کند و می‌افزاید: اگر به این چشم انداز بلندمدت توجه می‌شد و اعضای شورا طبق برنامه بلند مدت و کوتاه مدت پیش می‌رفتند، پس از سه دهه باید تغییر چشمگیری در شهرها مشاهده می‌شد.

گزارش از الهام رئوفی

انتهای پیام/.